Ankara İlçelerinin İsimleri Nereden Geliyor?

“İstanbul’un ilçelerinin isimleri nereden geliyor?” yazısından sonra bir diğer büyük şehrimiz ve başkent olan Ankara’nın ilçe isimlerinin nereden geldiğini yazmaya karar verdim. Çok enteresan hikayeler var;

1- Kazan

2 rivayet bulunuyor. Birincisi İlhanlılar’ın Ankara zaferinden sonra “Gazan Han” adına basılmış sikkelerin buluntuları dikkat çekiyor. İsim zaman aşımına uğrayarak önce “gazan” sonra da “kazan” olduğu rivayet ediliyor. İkinci rivayet ise Ankara Savaşı esnasında Osmanlı ordusunun yemek ihtiyacını karşılamak için bölgeye dev kazanların kurulmasıyla “kazan” denmesinden ötürü kaynaklanıyor.

2- Beypazarı

Yaklaşık 1500 yıl öncesine dayanan isimleri var fakat hiçbiri günümüzle bağlantılı olamayacak kadar farklı anlamda olduğu için geçiyorum.

Osmanlı döneminde toprak rejimi ve tımarlı sipahi merkezlerinde ticari ve ekonomik hayatın yoğunluğundan dolayı ‘beğ bazarı’ olarak da adlandırılmıştır.

3- Polatlı

2 rivayet bulunuyor. Birincisi Frigya krallarından Pulat’ın, bu bölgeye yerleşmesinden dolayı kendi isminin bölgeye verildiği ileri sürülmektedir. İkincisi ise şehrin adını bu bölgede yaşayan ve atlarıyla meşhur olan Yakup Ağa’dan aldığıdır. Yakup Ağa’dan bahsedenlerin kendisine “bol atlı Yakup Ağa” dedikleri ve bunu daha sonra ‘bol-atlı’ şeklinde kısaltarak zaman içerisinde “Polatlı” olarak kaldığı halk arasında söylenir.

4- Pursaklar

İsmin doğuşunda bir çok rivayet bulunmaktadır. Pursaklar eski muhtarı Kemal Çelik, eski zamanlarda Pursaklar’ın ormanlık alan olması nedeniyle pür-saklar (yapraksaklar) denildiği bilgisini veriyor. Ankara Savaşı’nın yapıldığı yer olarak bilinen Pursaklar, Moğolların fil ordusunun bu bölgede saklandığı konusunda iddialarda, önceleri ‘filsaklar’ olan bu bölgenin isminin, zamanla değişerek ilk önce ‘pirsaklar’ daha sonra da günümüzdeki adı ile ‘Pursaklar’ olduğunu söyleniyor.

5- Kızılcahamam 

Yabanabat, çorba ve son olarak da kızılcahamam ismini aldığı iddia ediliyor. ayrıca, “Kızılcahamam” isminin yöre toprağının rengi ile yörede bulunan şifalı kaplıcalarından aldığı tahmin edilmektedir.

6- Çubuk

“Çubuk” kelimesi, Türklerde erkek ismi, aşiret ismi ve yer adı olarak kullanılmıştır. Çubuk’un isminin de 11. yüzyılda Selçukluların, Sultan Melikşah devrinde Anadolu’daki fetih hareketlerine katılan Türk beyi, yani Çubuk Bey’den almış olduğu biliniyor.

7- Mamak

Geçmiş zamanlarda Ankara’da uzun zaman hüküm süren ahiler, bölgeyi kuran ve yönetenlerin isimlerini yaşatmak için mekanların adına yönetenlerin adını verirdi. Bu bölgeler, orayı idare eden ahi büyüklerinin isimleriyle anılırdı. Örneğin ahi mamak, ahi mesud, ahi tura gibi… Ahi mamak, bölge olarak idaresi altında olduğu için buraya ismini verdiği iddia ediliyor. Ankara’nın Osmanlılara geçmesinden sonra burada bulunan çiftliğe tahir komutan atanmasından dolayı bölgeye tahir mamak da denildiği rivayet ediliyor.

8- Nallıhan

Nallıhan adını nasıl aldığı hususunda ise iki söylenti vardır. Bunlardan biri; adını yakınından geçen Nallı Suyu ve handan aldığı, diğeri ise; handan ve bu hanın kapısında bulunan naldan aldığı yönündedir. İkinci söylentiyle ilgili varsayıma göre: Halk kahramanı Köroğlu buradan geçerken gece handa konaklar, ertesi gün giderken hanın bahçe kısmında atının nalı düşer. Nal yerinden alınarak hanın kapısına asılır ve buradan da Nallıhan ismi çıkar.

9- Keçiören

Hakkında bir çok rivayet bulunmaktadır. Keçiören ismi ilk olarak 1463’te “Ankara mufassal tahrir defteri’nde karye-i kiçiviran tabi-i kasaba” (kasaba’ya bağlı kiçiviran köyü) olarak geçer. Kiçiviran kelimesi “küçük viran” anlamına gelir. 1530’lu yıllarda bölge keçi-viran olarak zikredilir. Bir başka rivayete göre, Keçiören ismi söylenip yazıldığı gibi “keçi’lerin ören yeri” kelimelerinin birleşmesiyle oluşur. Keçiören, Ankara keçisi’nin otlak yeri olmasıyla birlikte tarihi yerleşim yeri anlamında ören kelimesiyle birleşmiştir.

10- Haymana

Osmanlı devletinin kurucusu Osman Gazi’nin annesi Hayme Ana, ilçe merkezinde vefat etmesi ve buraya defnedilmesinden dolayı bölgeye “hayme ana” adı verildiği doğrultusunda söylemler vardır. Haymana kelimesi, divan-ı lügatit türk’te mera, otlak ve yeşillik anlamına gelir.

11- Güdül

Anadolu Selçuklu hükümdarlarından ı. Mesut’un eniştesi ve Ankara emiri olan Şehabüldevle Güdül Bey tarafından şimdiki yerinde, tahminen 850 yıl önce kurulmuştur.

12- Sincan

Gülgillerden, Doğu Anadolu bölgesinde yetişen, kırmızı ya da kan kırmızısı renkte çiçekleri olan çok yıllık ıtırlı bir bitki. İsminin nereden geldiğiyle alakalı pek güvenilir bir bilgi bulunmamakta.

13- Altındağ 

Zengin bir tarihe ve kültür mirasına sahip olan ilçe, başkentin ilk yerleşim alanı olması nedeniyle tarihi açıdan çok önemli eserlere ev sahipliği yapar. Bu yüzden bölge olarak değerli arsalara, evlere sahiptir. Bölgede yaşamanın pahalılığından ve değerli mekanların, arsaların olması, altın gibi değerli görülmesi ve ilçede yer yer yüksek kesimlerinin olmasından dolayı bölgeye “Altındağ” adını verildiği rivayetler arasında bulunuyor.

14- Çamlıdere

Bölgede bulunan dere ve etrafındaki çamlardan dolayı bugünkü ismini aldı.

15- Çankaya

Bölgedeki bir su pınarının üzeri tamamen yeşil yosunlarla kaplanmış havuza benzer bir kayanın üzerinden geçmesi ve bu suyun bir çok hastalıklara şifa canlara can olmasından dolayı bölgeye “can-kaya” ismi verildiği sanılıyor. Rivayete göre, zaman içerisinde harplerde yıkılan suyun geldiği gözü kapanır, daha sonra suyun gözü açılır, ama eskisi gibi dertlere deva, hastalara şifa olmaz. Lakin “cankaya” adı bugüne kadar gelmiştir.

16- Elmadağ

Bölgede bulunan elma ağaçları ile dolu olan tepe ve dağlarından bu adı aldığı rivayet edilmektedir.

17- Gölbaşı

1923 yılında kadar Örencik köyüne bağlı 10 haneli “gölhanı” adıyla anılan bir mahalle iken, bucak müdürlüğü ve jandarma karakolu’nun bu bölgeye taşınması sonucunda ismi “gölbaşı” olarak değişir ve bucak merkezi olur. Aynı zamanda ilçe bünyesinde bulunan gölden ismini almıştır.

18- Kalecik

Kalecik kalesi’nin, Romalılar devrinde bursa tekfuru tarafından kızına çeyiz olarak yaptırıldığı bilinmektedir. İlçe ismini bölge ortasında, çevreye hakim tepe üzerinde bulunan küçük kaleden almıştır.

19- Şereflikoçhisar

Osmanlı kaynaklarında adı, ‘koşhisar’ olarak geçen ilçe ismi, ‘çift kale’ anlamına geldiği sanılmaktadır. Bu sözcük zamanla koçhisar’a dönüşmüştür. Rivayete göre, şerefli aşiretinden ve buradaki kaleler bağlantısından ötürü de isminin başına şerefli sözcüğü konmuştur. Ancak, burada yaşayanlar Balkan, Çanakkale ve Kurtuluş Savaşlarında çok şehit vermesinden ötürü de şerefli sözcüğü yasa ile bölgeye verilmiştir.

20- Yenimahalle

Artan konut sıkıntısı yüzünden yeni bir mahalle oluşturulması için 1946-1949’lı yıllarda Ankara’nın 9. belediye başkanı Dr. Ragıp Tüzün’ün girişimleriyle Yenimahalle kurulmuştur.

21- Saimekadın

Mamak’a bağlı Saimekadın mahallesi’nin isminin 1402’de Çubuk Ovası’nda yapılan Ankara Savaşı’nda Osmanlı ordusuna yardım eden bir kadından geldiği biliniyor. Kaynaklarda, Osmanlı askerine yardım eden Saime Kadın’ın isminin oturduğu bölgeyle anılmaya başladığı ifade ediliyor. Bir başka kaynakta ise Hacı Bayram Veli’nin soyundan gelen ve bölgede bahçeleri bulunan “Saime Hatun”un semte adını verdiği belirtiliyor.

Halk arasında anlatılan bir başka öykü ise şöyle:

“Saime kadınla alışverişte bulunan biri aldığının karşılığını getirip vermiş. Saime kadın eline tutuşturulan bir tomar parayı saymaya başlayınca parayı veren eksiksiz olarak ödemede bulunduğunu anlatmak üzere, “sayma kadın, sayma kadın” diye uyarmış. böylece kadının adı “sayma”dan türeyerek saime olmuş ve bölgenin ismi de böyle anılmaya başlanmış.”

22- Balgat

“kat/gat” kelimesinin öz Türkçe’de şehir anlamına geldiği ve Balgat’ın “Balşehir” olduğu kaynaklarda yer alıyor.

23- Cebeci

Kelimenin sözlük anlamı, Osmanlı’nın yeniçeri ordusunda silah yapan ve bakımıyla görevlendirilen, savaşta silah ve cephaneyi orduya ulaştıran yaya kapıkulu ocaklarından bir sınıf askerdir. Osmanlı dönemindeki cebeci kışlalarının bugünkü cebeci semtinde kurulmasından dolayı bölgenin ismi de buradan geliyor.

24- Dikmen

Sözlüklerde koni biçimindeki tepe, dikilerek oluşturulan ağaçlık, dik arazide orman olarak belirtilir. Ankara’nın yüksek tepelerinden biri olan Dikmen’in artık koni biçimli olup olmadığı anlaşılmamaktadır ancak semtin tepe sırtlarında kara çam ormanı bulunmasından dolayı bölgeye bu isim verilmiştir.

25- Ayrancı

Eskiden yoğun olarak görülen Rumlara ayrancı denilmesinden dolayı bu bölgenin isminin ayrancı olduğu söylenir.

26- Bentderesi

Ankara’nın su ihtiyacının karşılanması amacıyla hatip çayı üzerine bent kurulması, bu bölgenin bentderesi olarak anılmasına neden olmuştur.

27- Dikimevi

Giysi ve çamaşır dikilen iş yeri, terzi bulunan bölgeye dikimevi denilmiştir.

28- Kırkkonaklar

Başlangıçta 40 hane bulunan semt, kırkkonaklar adıyla anılmıştır.

29- Dışkapı

Ankara’nın giriş ve çıkış kapısı olarak nitelendirildiği için bu ismi almıştır.

30- Esenboğa

Esenboğa kelimesi aslında bir şahıs ismidir. Ankara Savaşı’nda başarı gösteren Timur’un generallerinden İsen Buga’nın (mutlu, kutlu, güzel, iyi ve sağlıklı öküz) ismi zaman içerisinde Esenboğa olarak günümüze gelmiştir.

31- Telsizler

Telsizler bölgesindeki Türk Telekom kültür merkezi olarak kullanılan yapılar, 1928’de telsiz istasyonu olarak yapılmış ve 1951’e kadar Ankara Telsiz İrsal İstasyonu olarak hizmet vermiştir. Çok sayıda telsiz direği olmasından dolayı semte telsizler adını vermiştir.

Bir yanıt yazın