Yolda çikolata yediğinizi düşünün fakat yedikten sonra elinizde çöpü kaldı ve yakınlarda çöp kutusu olmadığınızı gördünüz. O sırada köşede çöp yığını gördünüz ve oraya attınız. Eğer yerde başka çöp görürseniz siz de hemen oraya çöpünüzü atarsınız ama eğer yerde çöp görmezseniz elinizdeki çöpü yere atmadan önce 2 kere düşünürsünüz.
Bu teorinin ilk nasıl ortaya çıktığını inceleyelim;
ABD’li suç psikologu Philip Zimbardo’nun 1969’da yaptığı bir deneyde zengin kesimin yaşadığı Palo Alto’ya ve yoksul kesimin yaşadığı Bronx bölgelerine birer 10 yıllık araba bırakır.
İki aracın da plakası yok ve kaput kısımları da aralıktır. O sırada da bütün olup bitenler gizli kameraya alınmaktadır.
Yoksul kesimin yaşadığı Bronx’taki araba üç gün içinde baştan aşağı yağmalanırken Palo Alto’daki arabaya kimse dokunmadı.
Ardından Zimbardo ve 2 öğrencisi Palo Alto’daki arabanın yanına gidip çekiçle vurarak camını kırdılar. Birkaç saat içinde Palo Alto’daki araç da kullanılmaz hale geldi.
İşte kırık cam teorisi buradan gelmektedir. Olayı biraz daha genişletelim ve gerçek bir örnekle devam edelim.
New York ve Kırık Cam Teorisi
New York’un efsane belediye başkanı Giuliani, 20 yıllık bir süre içerisinde New York’u dev bir metropole ve suç oranını sıfıra yakına indirmeyi başardı.
“Suçlarla mücadeli nasıl başardın?” sorusuna Giuliani şöyle cevap vermişti;
“Metruk bir bina düşünün. Binadaki camların bir tanesi bile kırık olsa, o camı hemen tamir ettirmezseniz, kısa sürede oradan geçen herkes taş atıp binanın diğer camlarını da kırmaya başlarlar. Ben ilk cam kırıldığında hemen tamir ettirdim. Bir binanın köşesinde çöp bıraktığında hemen o çöpü oradan kaldırttım. Eğer o çöpü oradan kaldırmasaydım her geçen kişi çöpünü oraya bırakacaktı ve kısa sürede dağ gibi çöp yığını oluşacaktı.”
Sonuç olarak “Kırık Camlar, Başarısız İşler” kitabının yazarı Michael Levine bütün olayı böyle özetledi:
“Güzel bir mağazanın boyası çıkmış duvarı, ya da bir müşteri hizmetleri telefon görüşmesinde yirmi dakika boyunca tekrarlayan bir müzikle bekletildikten sonra hattın kesilmesidir.”